TranskriptTranscript

1]1] Sacra cesea et catholica Mtas, domine et frater mi colendissime, humillimam commendationem et fẹlicium prosperorumque successuum perpetuitatem.

Etsia) non ignoro sacram Mtem Vram esse multis variisque et iisdem maximis et gravissimis negociis impeditam et adeo iam bellicis intentam rebus, ut vix sibi respirandi locus detur, tamen, quia plẹraque etiam et varia et perplexa negotia in Germaniis et prẹcipueb) sub hoc conventu Norembergensi, ad quem suum commissarium etc) oratorem, vicecomitem de Lombeco, Ioannem Hannardum, miserat, occurrerunt,d) quorum noticiam certam habere Mtem Vram operẹ precium visum est, iccirco carptim illa et brevius, quo potero, perstringere placuit, siquidem tanta est Mtis Vrẹ ingenii perspicuitas, tanta prudentissimorum suorum consiliariorum industria, ut ex paucis plura colligeree) possint. Et quo res memoriẹ hereant facilius, sumam inicium ab iis, que idem commissarius Hannart in instructionibus secum attulerat.

2]2] Cum proximo hic habito conventu per omnes sacrif) imperii status, excepto civitatumg) ordine, pro sustentando regimine, sequendo decretum Wormaciense certus modus conclusus esset, scilicet quod generale teloneum imponeretur, unde tantum commodi proveniret, quo absque aliis contributionibus de cetero imperiale regimen interteneretur,h) is vero modus civitatensibus omninoi) intolerabilis fuerit adeo,j) ut vel maxime huius rei causa suam ad Mtem Vram nuper legationem miserint, cui cum ratio imponendi istiusmodi telonei minus quoque placere visa est, accedentibus etiam iam aliis multis respectibus teloneum huiusmodi dimissumk) est, et post longam tractationem, considerationem et sententiaml) neque aptior neque commodior modusm) intertenendi tum regiminis tum camerẹ imperialis repertus est, quam ut Mtas Vra medietatem et status reliquam medietatem per biennium solverent incipiendo a die 15. maii futuri, qui est prẹsentisn) anni celebritati penthecostes dicatus. Solutio autemo) fienda est in duobus terminis, qui nuncupati suntp) ad binas nundinas Francofurdianas, autumnalemq) et quadragesimalem. Et in hanc, quam in se receperunt status medietatem, pro debita rata venire debent, sicut imputatẹ sunt Austria et Burgundia.

3]3] De mutando loco disceptatum quoque fuit et tandemr) ex tribus locis per me propositis Augusta, Ulma, Esselinga electus est locus et sedes regiminis et camerẹ imperialis Esselinga. Nam Spira, quam status optaverant ets) elegerant ac aliquamdiu mordicus velle tenere videbantur, mihi nequaquamt) placebat. Suspectus omnino locusu) videbaturv) propter multas causas, quarum aliquot vel saltem potissimam Mtas Vra facile coniectare poterit. Itaque designatow) loco Esselingensi personẹ cancellariẹ atque camerẹ imperialis vocationemx) missionemque acceperunt usque ad diem 19. maii,y) quoz) omnes Esselingea1) ad officia sua continuanda et prosequenda revertib1) debent. Ad hunc quoque diem regiminis personẹ 22 vel saltem 14 per singulos statusc1) mittendẹ prẹstod1) esse debent, nam priorese1) vocationem ex causa, quẹ sequitur, acceperunt, cum quibus mihi, ut Mtis Vre locumtenenti,f1) rebus intendendum erit, per omnia tamen Wormaciensi ordinatione integra salvaque permanenteg1) concessa mihi potestate, ubi gravis improvisaque necessitas inciderit, unum vel plures ex electoribus ac aliis 12 principibus ad nos vocandi in consultationem et provisionem et eiusmodi necessitatibus succurrendum sit. Specialiter autem mihi una cum personis regiminis incumbit,h1) cogitare et invenire modum, quo exacto biennio sine gravamine statuum haberi possit intertentio regiminis. Electoribus vero cẹterisque principibus, qui iuxta circulum suum imperiali regimini deberent interesse, indultum est, ut, si quo gravi legitimoque impedimento incidentei1) personaliter adesse nequiunt, quod suos mittant consiliarios viros spectatẹ integritatis et prudentiẹ,j1) qui tamen iuramenta debita, priusquam sessionem ceperint, prẹstabunt. Debet tamen ad minus unus electorum vel principum semperk1) esse prẹsens. Quod si quis principuml1) acm1) statuum intra statutum tempus suum non miserit, mihi facta est copia, ut una cum prẹsentibus personis ad imperiale regimen deputatis et id reputantibus aliumn1) deputare possim.o1) Quantum attinet ad iudiciales processus, conventum iam hic est, ut ipsum imperiale regimen se de illis non intromittat, salva in aliis prẹfata Wormaciensi ordinatione.

4]4] Multi ex statibus gravamina sua produxerunt ultraquep1) vires imposita onera et Wormaciẹ primum etq1) hic Nurembergẹ bis, quibus desuper responsum est, ut in Esselinga coram regimine intra duorum mensium spacium compareant,r1) habituri illic per regimen convenientes suass1) provisiones, illic autem, qui contra regiminis personas prẹtendunt habere querelas, deputati sunt viri graves a me, t1) principibus et statibus imperii, utu1) velut neutrales ex ẹquo bono desuper cognoscant. Executio sententiarum relicta est mihi et regimini, ut pro illa fienda modumv1) inveniamusw1) et constituamus.

5]5] De moneta guardini sive monetarum magistri a nobis vocandi sunt, quibus electores, principes ac status ius cudendẹ monetẹ habentes suos adiungent consiliarios, ut communi deliberatione huic tam necessariẹ rei tandem bonum remedium opponatur. Cautumx1) autemy1) est, ut grossi, qui vulgo dicuntur batzen, tam totales quam medii intereaz1) ẹxcudi non debeant.

6]6] Monopolia partim per iuris communis dispositionem decidentur, partim per ordinationem Coloniẹ factam moderabuntur atque hoc fieri debet ab hinc usque ad festa pascalea.

7]7] In re Lutherana, quẹ est maximi momenti et periculi,a2) receptum est, ut edictum in Lutherum Lutheranosque a Mte Vra Wormaciẹ promulgatum a statibus pro virili exequetur, libelli famosi et picturẹ scandalosẹ, quẹb2) mirum in modum, ut malorum seges est fertilis, creverunt, ec2) medio penitus tollantur et supprimantur, quod Mtas Vra una cum Beatne pontificis generale concilium ad certum locum in hac Germanica natione indicant, quo citius unquam fieri possit.d2) Et hunc effectum reverendissimus dominus legatus sanctẹ sedis apostolicẹ a latere, cardinalis Campegius, ab omnibus statibus requisitus et rogatus apud sanctum dominum nostrum promovere debet.

8]8] Et nihilominus, cum concilium generale nequeat tam brevi congregari et Lutheranae2) secta in dies magis coalescat, novaf2) totius huius nationis congregatio fieri debet in civitate Spirensi ad diem divi Martini1) proxime venturum,g2) in qua comparere debent omnes electores principes et status totius nationis in propria persona, nisi inevitabilibus causish2) impediantur, quo casu suos graves et maturos consiliarios pleno eorundem suffultos mandato mittere debent, qui omnes consultabunt, deliberabunt et decident, quo tenore, observantia et modis sint ritus ecclesiastici tenendi et observandi usque ad generalis, liberi et orthodoxi concilii congregationem, ne, donec illud congregetur, hẹc natio scissa in tot sententias tota pereat non sine reliqui christiani orbis iactura. Et uti2) in hac congregatione nationali expeditius hẹc res transigatur, iam iisj2) statibus iniunctum est, qui in ditionibus suis generales scholask2) habent, ut curent, quod interea a sacrarum litterarum peritis et gravibus viris omnia, quẹ nova a fide esse videntur, in scripturasl2) redigant et in dubium revocata scripturarum autoritate firment. Ac denique interea prẹdicetur ubique evangelium et verbum dei secundum verum intellectum et expositionemm2) probatissimorum sanctẹ ecclesiẹ doctorum.

9]9] De expeditione etn2) subsidio prẹstando in Turcas, quam sermus sororius noster, dominus rex Hungariẹ et Bohemiẹ per excellentes oratores suos sollicite requisivit, in hoc conventu nihil conclusum est, sed tota eius rei, potissimum generalis expeditionis et continuẹ coniecta esto2) decisio ad prẹfatam futuram congregationem. Pro defensivo sive celeri et repentino,p2) ut ipsiq2) aiunt, subsidio interr2) status convenit, ut illud, dum necessitas postulaverit, feratur ins2) militibus et non in pecuniis. Et pro conducendis illis consenserunt, ut duẹ quartẹ pecuniarum, quẹ pro imperiali corona in Urbe assequenda deputatẹ sunt, erogentur. Et eiusmodi militibus parandis et colligendis prẹfecti sunt dux Guilielmus Bavariẹ et episcopus Augustensis.t2) Procuratoriu2) fisci demandata est provincia eiuscemodi exigendi pecunias; militibus Ratispona et Patavia, urbes Danubianẹ conveniendi loca deputata sunt. Capitaneus magnus magister Prussiẹ ordinatus est; et si ego huic expeditioni interfuero, supremus ero illius ductor exercitus sive capitaneus, ad quem cẹteri respectum suum habere debeant ea lege, ut si hac ẹstate non fiet expeditio, quod pecunia debeat remanere salva in loco.

10]10] Dev2) pecuniis item restantibus et colligendis de prioribus contributionibus et subsidiis consensis alias per ipsos status solvi debent duci Friderico, comiti Palatino, 2000, comiti de Beuchlingen 1000 et electori Saxoniae duci, episcopo Herbipolensi ac quibusdam aliisw2) credita sua, quẹ eisx2) ob imperii necessitates pery2) illos adiutas debentur.

11]11] Hactenus ea, quẹ adz2) commissarii Mtis Vrẹ propositionesa3) pertinent, iam tandem pari brevitate admovebo, quẹ particulariter tam inter ipsos status quam aliunde inciderunt et versata sunt, hoc uno prẹmisso tantum, quod consiliarii regiminis imperialis bonam suam sententiam obtulerunt, de speciebus aromatum, de pannis ex lana, serico, auro et argento, de mensuris et ponderibus, de inutilibus expensis, de mimis, ludionibus abrogandis,b3) item de Judaeis, item de tollendo luxu vestium et iocalium deque blasphemiis et multis aliis rebus ad bonos mores et rectam policiam spectantibus.

12]12] Sermi c3) regisd3) Hungariẹ oratores, episcopus Jauriensis et Ambrosius Sackan baro, gravie3) oratione et lamentabili voce, quẹ vel saxa movere potuisset,f3) plena statuum sessione recitarunt, multa et varia, quẹ attentat ferocissimus Turcorum tyrannus in christianitatem,g3) inter ea referentes, ut arcem Jaurinam propugnaculum, Valachiam transalpinam et Moldaviam provinciash3) subegerit, superiorem iam Valachiam subigere quoque attentet,i3) implorato auxilio ab hac natione et forti et primaria, ut quẹ habeat imperatorem et propugnatorem sanctẹ fidei, nequej3) prorsus sine fructu fuitk3) hẹc Hungarica oratio,l3) licet votivumm3) non reportarit effectum. Nam inde id provenit, quod status prẹter subsidium defensivum, cuius iam mentio facta est, de modo quoquen3) generalis expeditioniso3) inter se disseruerint; videbatur aliis, ut cum civitatibus et mercatoribus tractaretur bono modo, quod de singulo floreno unus obulus ab iis, qui non negociarentur, unus autemp3) denarius a negociatoribus penderetur, aliis magisq3) placebat, quod omnes electores, principes, episcopi, abbates, prẹlati, comites, barones, nobiles et civitates, decani, canonici, vicarii, fabricẹ monasteria, fraternitates, pastores, hospitalia, mendicantes, ecclesiẹ, cives et rustici, qui non exercent mercantias, de suis redditibus et proventibus singuli de 100 2 florenos sub iuramentis, quibus astringentur, prẹstarer3) debeant. De pensionibus, absentiis et reservationibus de 100 4 florenos et de pecuniis promptis ac reconditis in cistis de quovis floreno unum denarium. Mercatores vero et alii negociatores sive in vino, medone, cerevisia et simili re semper de 100 florenis ½ prẹstarent.s3) De bonis immobilibust3) una quarta floreni de singulis centum florenis solvenda esset. Cives autem mechanici, rustici, stipendiarii et qui non habent adu3) centum Rhenenses, de 10 florenis semper unum cruciferum solvent. Et huiusmodi solutiones debent fieri bona et integra fide et contra eas neminem tueri debet aliquod privilegium vel immunitas. Specialiter autem cum nobilibus Sueviẹ et Franconiẹ tractandum esset, quod ex quo liberos se faciunt, ad hoc tam necessarium opus suas facultates conferant receptores inter se ordinando et de suis propriis redditibus non gravatis subditis, communi populo iuxta formam et ordinem contribuente. Quilibet Judẹus et Judẹa, cuiuscumque ẹtatis fuerint, etiam infantilis de personis suis solvere teneant unum florenum et de centum florenis similiter unum. Familiares, servitores et famulẹ de uno floreno salarii sive mercedis suẹ darev3) debent 1 denarium. Ad tollendam omnem suspicionem ordinetur una cista in singulo loco custodienda per probos et fide dignos viros et imposita pecunia sciatur non posse verti in alium usum, quam in quem destinata est, intervenientibus in omnibus et per omnia bona fide et iuramentis, quamcumque necessarium visum fuerit. Etw3) super hac consultatione nihil conclusum, sed totum negocium et eius decisio ad prefatam congregationem estx3) dilata.

13]13] Rexy3) Daciẹ scripsit literas ad status imperii contra Fridericum, ducem de Holstein, quibus conqueritur de violentia et spolio implorandoz3) auxilio contra eum et rebelles regni ac hostes eius.

14]14] Comesa4) Palatinus, elector, introduxit vicariatum suum. Auditaque illius petitione datẹ suntb4) ei litterẹ indemnitatis ad instar earum, quẹ per Mtem Vram eidem Wormatiẹ sunt concessẹ.

15]15] Idemc4) cum archiepiscopo Treverensi et lantgravio Hessiẹ contra regimen produxerunt quẹrelas resque actad4) magno studio et in multorum foliorum scripta extensa. Eoque trium horum principum animus adeo concors et constans fuit, ut nullie4) cedentes contentioni, nisi maiorem rerum perturbationemf4) maluissemus, tandem personẹ regiminis missẹ fuerint. Duravit autem hẹc contentio diu meque ita exercuit et tamg4) perplexum reddidit, ut cẹperim non tedere modo, sed etiam diffidere et aliud ex alio cogitare; itaque, quod personis illis missio data fuerit plane ex necessitate magis quam mea voluntate, processit. Ego nihil intentatum reliqui, quo retinerem eos, sed vicit pertinax studium, cuih4) mea cessit mens non in hoc, sed ut maius periculum declinarem.

16]16] Ducesi4) Bavariẹ conquẹsti sunt contra iudicem et assessores camerẹ et tamquam suspectos recusatum ratione cuiusdam iurisdictionis in comitatu Hirsperg. Sed ab illis excusatio relata est melioribus modis et per fundamenta iuris. Huius differentiẹ causa quidam doctor Swabach ab officio procurationis suspensus fuit, qui tamen do consensu meo, commissarii Mtis Vrẹ atque statuum restitutus est.

17]17] Duxj4) Lotheringiẹ conquẹstus est, quod, cum non pertineat ad Rhomanum imperium, contra eum procuratork4) fisci imperialis processerit contra ẹquitatem, iusticiam et ordinationem ad instantiam doctoris Phrysii, assessoris camerẹ imperialis, ob certum debitum sibi assignatum super contributionem, quam tamen idem dux minime agnoscere intendit.

18]18] Episcopusl4) Herbipolensis contra regimen questus est, quod certos doctores Lutheranos in suam salvaguardiam et protectionem susceperint contra decretum sivem4) edictum Mtis Vre. Idem quoquen4) de salvo quodam conductu impetrato contra ordinationem nec non contra abbatem in Ebberach et quendam Georgium Remminger est conquestus.

19]19] Civitateso4) imperiales petunt tertiam vocem et sessionem in imperialibus conventibus, quod itidem in proxima hic ante hanc dieta petitum est per eos, licet tunc eis fuerit denegatum. Unde iam gravissime conquerentes proposuerant et narraverant, quomodo semper onera portaverintp4) et velut status ad dietas semper vocati fuerint et per expressa verba, ut veniant et compareant, quod cum aliis statibus adsistant, tractent et concludant et quod in recessibus semper ut status positi sint atque sigillaverint et quando factus est selectus, quod eorundem deputati cum illis et apud illos locum pariter et vocem habuerint, item in Wormaciensi ordinatione cautum esse, ut duo ex parte civitatum intersint regimini imperiali, qui illic voces suas habuerint et adhuc habent, preterea quod ultra, quam ferre potuerint, contributiones suas numeraverint. Et tam ex his quam aliis de causis satis patere ipsas civitates imperii ad vocem et sessionem admitti debent neque ulterius perpeti posse etq4) velle, ut sine eorum consensu aliquid concludatur, id eis non solum in damnum suum tendere evidentissimum, sed plane omnibus absurdum esse constare, quod vocati ad adsistentiam, consultationem, tractationem sufragio voceque deinde privari carereque debeant, maxime cum ab illis in omnibus negotiis nihil attendatur,r4) quam quod sit ad honorem Ceseẹ Mtis Vrẹ imperii utilitatem vels4) unquam ab ẹquo et honestot4) deflexerit. Unde repulsam passi sic adigente necessitate ad Mtem Vram confugereu4) coacti fuerint, proponentes, quam ei hẹc tum alia quẹdam, quẹ telonei impositionem ac aliorum onerum inẹqualitatem concernebant, ab eodem responsum impetraverint. Demum conquesti sunt fiscalem contra eos rigide nimis processisse, quod item regimen nil prosit eis, quod etiam neque pacem neque iusticiam habeant etv4) quod decreti et traditi sint salvi conductusw4) personis quibusdam a se iure mediante proscriptis et bannitis. De monopoliis et societatibus dicunt, quod illa non possunt neque volunt tolerare offerendo se, quodx4) velint simul adiuvare et adsistere, quod reperiantury4) convenientia et opportuna remedia, quẹz4) monopoliorum voragini obviari possit. Repetentes deinde vocis et sessionis materiam pro iustea5) petiti ac voti sui declaratione in medium adducunt, quod ad plerosque conventus incipiendo a tempore Friderici III. de anno 67 Norimbergẹ 71 Ratisponẹ et sub Maximiliano Wormaciẹ, Friburgi, Augustẹ Constantinẹ Treverib5) fuerint tamquam status sancti imperii evocati. In quibus ceterorum statuum sententiẹ et placita ipsis proposita fuerint, quẹ aliquando probarint, admiserint et acceptarint, aliquando improbarint, exploserint et recusaverint suam, hoc est tertiam sententiam in medium proponentes. Etc5) quod sic quoque tempore archiepiscopi Bertoldi tentum et observatum sit, affirmant, et deputatos suos pro tertia parte imperii fuisse reputatos semper. Auream insuper Caroli quarti bullam conclusam esse in prẹsentia et cum consilio ipsarum civitatum, ut clare in eius narratione pateat. Postremo rationem citatam atque ipsius ius id exigere, cuius protrita est vulgatissima regula: „Quod omnes tangit, ob omnibus debet approbari.“ Proinde sibi iniuriam fieri,d5) ubi a voce et suffragio ac sessione repellantur, et in maximum id tenderee5) iacturam et perniciem suam.

Quod autem interdum sessionem non habuerint, id ideo evenisse, quod civitates inter se convenire non poterant et quod aliquando tot principes aderant et locus adeo angustus fuerit, quod omnes capere non poterat, atque ita honoris gratia cessisse loco et sortisse, quod similiter quoque et comitibusf5) contigerit. Protestati demum, nisig5) vocem obtineant huiusmodi et sessionem, nequaquam velle in conclusa per alios status consentire.

Responsum est eis, quod principes ceterique ordines essenth5) processurii5) ad ea puncta,j5) propter quẹ hic conventus expresse et speciatim esset indictus.k5) Sed cum importune civitatum ordo suẹ inhẹreret petitioni, principibus et statibus, qui negocium hoc ob tam molestam requisitionem et instantiam impulsi sunt, altius et maturius discutere visum est, ex quo status civitatum ab antiquo tempore nunquam in conventum admissus fuerit neque sessionem aut vocem habuerit. Et dumtaxat sub Bertoldo, archiepiscopo Moguntino, ceptum sit, quod facta selectione civitates quoque ad illam vocatẹl5) sunt; prẹterea in considerationem venit, quod si admitteretur ordo civitatum in sessionem, quodm5) haurirent et intellegerent animos et sententias electorum et principum, cum multẹ res ipsas civitates tangant, et inde magna exoriri dissensio posset maxime hoc tempore, quo tractandum venit materia de monopoliis, mercantiis, negociationibus, speciebus aromatum et aliis rebus, quẹ omnes ipsas civitates concernunt, consideratẹ sunt item crebrẹ consiliariorum in civitatibus mutationes, per quas revelari possent secretan5) consiliorum, quod non sic expectandum est de principum consiliariis, et ex quo multa statuum pars absit, inpresentiarum commode fieri non possit.

Tandemo5) tamen, ne infectis rebus, ut prẹ se ferebat status ille, conventus rumperetur, quod quorundam votap5) desiderabant, concessum est, ut duas personas eligant, quẹ sessioni suffragioque intervenirent. Hoc autem datum est eis usque ad Mtis Vrẹ beneplacitum et ea lege, ut non liceat eis ante suffragia cumq5) cẹteris sui ordinis quidquam conferre vel consultare.

20]20] Civitasr5) Augusta conquesta est, quod per fiscalem imperialem iniuste fuerit citata propter monopolia allegando iura scripta, etiam ordinationes et constitutiones imperiales, quibus manifestum est et cavetur, quod primo conveniris5) debent illi, qui culpabiles essent, et coram suo ordinato iudice longa scriptura se defendendo. Causẹ autemt5) cognitio adu5) imperialem cameram reiecta est.

21]21] Lubecensisv5) civitas contra regem Daciẹ conquesta est, quod ille contra ẹquitatem, antiqua eorumw5) et sua partim propria privilegiax5) bona atque cives suos Lubecenses coeperit et alias mirabiliter afflixerit et gravaverit, contemnendoy5) provocationes,z5) quas rite interposuerat, tamquam sacri imperii civitas eta6) clavis maritima Germaniẹ cuius nullam habuerit nationem, implorans idcircob6) auxilium et requirens consilium, ne talia futuro tempore paciatur.

22]22] Udalricusc6, d6) Wirtembergensis misit ad status literas, in quibus conqueritur de foedere Suevico et pariter Mte Vra, quomodo iniuste fuerit expulsus, petens, ut restituatur tamquam princeps imperii. Negociume6) ardenter propositum est et concitatioribus verbis, quẹ sunt etiam minẹ, si non fieret restitutio, sed statusf6) totum rei onus in Suevi cum foedus transtulerunt.

23]23] Judexg6) et assessores camerẹ dederunt certos articulos, in quibus aliquot defectus continebantur, super quibus facta est inquisitioh6) omnium et singularum personarum, quẹ ad iudicium illud spectant. Et quẹ hic propter temporis brevitatem expediri nequiverunt, reservata sunti6) ad Esselingam, ut illic convenientes insimul, quẹ supersunt, in ordinem debitum redigenda adimpleantur.

24]24] Supervenitj6) revmus legatus, cuius adventum pontifex maximus antea per breve significarat. Is secum attulit ad status breve adhortatorium et habitak6) quoque oratione ipse cardinalis graviter et prudenter disseruit de incomoditatibus et necessitatibus, quẹ huic immineant nationi obl6) dissensionem, quẹ inter eam in orthodoxa fide, cuius tamenm6) maiores fuerant observantissimi, exorta est. Indicans sibi non aliud esse demandatum a beatissimo pontifice, quam ut ea,n6) quẹ ad unitatem et tranquillitatem cum statibus hic congregatis tractaret, qua consecuta tandem illa perquam necessaria generalis in Turcas expeditio felicius suscipi et prosequi posset.

25]25] Circao6) finem recessus factẹ sunt aliquẹ protestationesp6) per status in particularibus et privatis, in quas ego velut locumtenens non consensi, quia dignum putavi, ut semperq6) publicẹ rei et Mtis Vrẹ ac sacri imperii utilitas et negotia privatis proponantur, ut illis primo absolutis id deinde sequatur in particularibus, quod bonum quoque fuerit et ẹquum.

26]26] Sed mirabitur fortasse Mtas Vra, quod non admodum bene etr6) mature, ut ress6) ipsẹ exigeret6) videbantur, consultum et provisum fuerit, cum tamen tanto tempore dieta duraverit. Fateor quidem principium eius ad diem Sancti Martini2) prẹteriti positum fuisse meque ex Austria rebus meis illic utrumque ordinatis et relictis continuato itinere adu6) ipsum conventum recepissev6) hanc ingrediens urbem penultima novembris, sperans iamw6) saltem illox6) finitimos et propinquos huic regioni principes et status advenisse. Ex quibus prẹter electorem Saxonicum reperi neminem et aliquot paucos civitatum nuncios, adeo quod statuum adventus successivus fuerit, alterum alter respectans. Qui ubi convenissent bono numero tractarique ceptum esset, nova incidit difficultas et modus, qui tractationes impedivit ad multum temporis propter dissensionemy6) electoris Saxonici cum consiliariis domini Moguntini super colligendis votis et suffragiis, quam utraque parsz6) pretendebat pertinacissime. Pro qua tollenda neque pera7) me neque perb7) status prẹsentes ullic7) labori, studio et diligentie parcitum est, res sẹpius novis semper mediis propositis tentata etd7) tandem pro hac vice utcumque sopita, toto huius dissensionis tempore remanentibus rebus omnibus in suspenso adeo, quod cẹteri status perlesi indignẹ et parum opportunẹ huius causẹ iam domum rediree7) decreverant.f7) Composita itaque illa ventum est ad tractatus et negotia, quibus ceptis non multo post domum reversus est dux elector Saxoniẹ,g7) cuius mandatarius, quem post se reliquit, inportunis protestationibus, dum rerum conclusioh7) recessusque fieret,i7) professus est sej7) principis sui nomine in nihilo prorsus consentire, quod sit hic conclusum vel ordinatum,k7) nisi spectet et attineat ad ea, propter quẹ iuxta literas evocatorias hẹc dieta expresse fuerit indicta. Fuerunt et aliẹ prorogationis huius conventus causẹ, quas tamen, ne prolixior sim, hic reseco, Mtem Vram tanquam dominum meum colmum unice rogans, ut hẹc,l7) qualiacunque sint, boni consulat etm7) accipiat ẹquo animo meque sibi tanquam obsequentissimum fratrem et servitorem commendatum habeat.

Datum Noremberge,n7) die 27 aprilis anno etc. 24.